Kryzys migracyjny, spowodowany trwającymi od lat 80. ubiegłego wieku konfliktami zbrojnymi na Bliskim Wschodzie, Północnej Afryce i zmianami klimatycznymi w Środkowej Afryce wywołał w społeczeństwach europejskich dyskusję na temat politycznych, ekonomicznych i kulturowych konsekwencji wielokulturowości. Równolegle z debatą na temat migracji pojawiła się dyskusja dotycząca roli jaką pełnią, mogą i powinny pełnić mniejszości etniczne i narodowe zamieszkujące państwa Unii Europejskiej. Jest ona niezmiernie ważna, szczególnie w państwach Europy Środkowo-Wschodniej, w których do przełomu lat 80/90. XX wieku zjawisko wielokulturowości było marginalizowane, a mniejszości traktowane były jako zagrożenie dla suwerenności państwa narodowego.
Od samego początku obecnego stulecia debata na temat wielokulturowości stała się jednym z wiodących tematów seminariów i konferencji naukowych. Spotkania na ten temat organizowane były i są przez różne podmioty zaangażowane w rozwiązywanie problemów dotyczących masowych migracji ludności, obecności mniejszości etnicznych i narodowych oraz emancypacyjnych aspiracji nieuznawanych mniejszości na terenie „państw zorientowanych narodowo”. Wielokulturowość jako kategoria była i jest przedmiotem badań antropologów kulturowych, socjologów, prawników a od niedawna została włączona do badań prowadzonych przez politologów.
Wydział Nauk Politycznych i Dziennikarstwa Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu włączył się do tej dyskusji organizując w maju 2015 roku pierwszą konferencję poświęconą funkcjonowaniu ustawy o mniejszościach narodowych i etnicznych oraz o języku regionalnym. Stała się ona początkiem cyklu ogólnopolskich konferencji pod nazwą: Mniejszości-Migracje-Wielokulturowość.
Organizatorzy konferencji proponują dyskusję na tematy dotyczące:
- dylematów związanych z funkcjonowaniem mniejszości etnicznych i narodowych w Unii Europejskiej, w tym i Polsce;
- definiowania determinantów polskiej polityki etnicznej (narodowościowej);
- stosunku społeczeństwa polskiego do mniejszości etnicznych, narodowych i grup regionalnych;
- deficytów w polskiej polityki etnicznej (narodowościowej);
- roli migracji w powstawaniu i funkcjonowaniu społeczeństw europejskich;
- migracji jako szansy na rozwiązywanie problemów demograficznych i ekonomicznych społeczeństw przyjmujących;
- migracji jako zagrożenia dla tożsamości kulturowej społeczeństw przyjmujących;
- społeczeństw wielokulturowych;
- światowych, europejskich i polskich doświadczeń z wielokulturowością: między historią a współczesnością;
- politycznych konsekwencji funkcjonowania społeczeństw wielokulturowych;
- metodologicznych problemów związanych z badaniami nad mniejszościami migracjami i wielokulturowością.
W każdym roku Organizatorzy kładą akcent na jeden z wymiarów cyklu. Zależy on od wydarzeń na międzynarodowej i wewnętrznej scenie politycznej.
Ważnym elementem cyklu konferencji jest organizowanie debat, których uczestnikami są politycy, urzędnicy i przedstawiciele organizacji trzeciego sektora podejmujący działania na rzecz minimalizowania negatywnych konsekwencji procesów migracyjnych. Konferencje mają charakter interdyscyplinarny. Ich tematyka obejmuje zagadnienia z dziedziny politologii, prawa, socjologii, kulturoznawstwa i demografii. Zaproszenie do udziału w nich kierowane jest do badaczy z ww. dyscyplin, organizacji mniejszości narodowych i etnicznych, regionalnym, członków sejmowej Komisji Mniejszości Narodowych i Etnicznych, Komisji Wspólnej Rządu i Mniejszości Narodowych i Etnicznych i podmiotów działających w zakresie przeciwdziałania dyskryminacji na tle etnicznym (Pełnomocnik Rządu ds. Równego Traktowania, Rzecznik Praw Obywatelskich, Pełnomocnik Komendanta Głównego Policji ds. Ochrony Praw Człowieka, Zespół ds. Ochrony Praw Człowieka).
Organizatorzy mają nadzieję, że jednym z długofalowych rezultatów konferencji powinno być powołanie zespołu badawczego, którego zadaniem będzie prowadzenie badań dotyczących społecznych, ekonomicznych, kulturowych i politycznych wyzwań związanych z wielokulturowością.
Komitet Organizacyjny Konferencji
- Prof. UAM dr hab. Anita Adamczyk
- Prof. dr hab. Andrzej Sakson
- Prof. UAM dr hab. Cezary Trosiak