Tegoroczna edycja konferencji odbywa się w okresie trwania polskiej prezydencji w Radzie Unii Europejskiej, której hasłem przewodnim jest Bezpieczeństwo, Europo! Polska obejmuje przewodnictwo w Radzie Unii Europejskiej w okresie niepewności i niepokoju. Dla Europy to czas próby i decyzji. Unia Europejska musi chronić siebie i swoich obywateli oraz zadbać o swoje najbliższe otoczenie. Dać Europejkom i Europejczykom poczucie bezpieczeństwa oraz perspektywy rozwoju.
Jednym z siedmiu wymiarów bezpieczeństwa jest Ochrona ludzi i granic, rozumiana jako dążenie do zapewnienia optymalnego poziomu bezpieczeństwa wewnętrznego swoich obywateli. Zamiar ten będzie realizowany poprzez wypracowanie na poziomie narodowym i europejskim odpowiedzi na wyzwania w zakresie migracji i bezpieczeństwa granic zewnętrznych Unii Europejskiej. Podejmowane mają być działania na rzecz ograniczenia nielegalnej migracji i wzmocnienia skuteczności powrotów. Podjęte mają być działania na rzecz skutecznej odpowiedzi Unii na zagrożenia hybrydowe, w szczególności instrumentalizację migracji. Zwiększanie bezpieczeństwa powinno zostać osiągnięte poprzez zapewnienie prawidłowego funkcjonowania Strefy Schengen. Wszystkie te zamiary niewątpliwie będą miały wpływ na politykę migracyjną i rozwiązania instytucjonalno-prawne stosowane wobec imigrantów starających dostać się do Europy, jak i tych którzy już w Europie są, a których status prawny jest nieustalony. Co więcej pojawiają się głosy, aby zweryfikować podstawy, które pozwoliły osiedlić się w Europie emigrantom i ich przodkom przed laty. Dyskusja na ten temat toczy się nie tylko w Europie. Konferencja odbędzie się cztery miesiące po objęciu w Stanach Zjednoczonych rządów przez administrację Donalda Trampa, który w kampanii wyborczej deklarował masowe deportacje nielegalnych imigrantów. Pytanie jakie w związku z tym pojawia się dotyczy tego na ile może to być rozwiązanie inspirujące Europę? Politycy niemieckiej Alternative für Deutschland nie wykluczają takiego rozwiązania.
Nasza konferencja ma grono stałych uczestników. Jej integralną częścią są debaty. Organizatorom zależy również na tym, aby obok uczestników konferencji, udział w nich brali studenci Wydziału Nauk Politycznych i Dziennikarstwa. Dorobkiem konferencji jest również seria wydawnicza, w której ukazało się osiem tomów. Dwa we współpracy z Instytutem Zachodnim im. Zygmunta Wojciechowskiego. Niemal od początku w konferencji silnie była obecna problematyka ukraińska, początkowo było to związane z napływem imigrantów ekonomicznych i edukacyjnych, a od 2022 roku uchodźców wojennych. W efekcie do udziału w konferencji zapraszani są badacze problematyki emigracji Ukraińców do Polski pochodzący z uczelni ukraińskich. Wydaje się, że będzie to stały obszar analiz prezentowanych w trakcie kolejnych edycji konferencji.
Nadal aktualna pozostaje, sformułowana przed dziesięciu laty przez organizatorów konferencji diagnoza, mówiąca o tym, że we współczesnym świecie ma miejsce cały szereg wydarzeń, które bezpośrednio wpływają na przebieg i treści dyskusji na temat społeczno-politycznych, ekonomicznych, kulturowych skutków wywoływanych przez ruchy migracyjne. Mniejszości etniczne i narodowe, grupy regionalne, mniejszości seksualne i obyczajowe coraz częściej stają się obiektem niechęci i wrogości ze strony środowisk nacjonalistycznych. Jak się wydaje współcześnie do najważniejszych, dla przebiegu dyskusji na temat polskiej polityki migracyjnej, należy, obok wybuchu pełnoskalowej wojny w Ukrainie, radykalizacja postaw społeczeństw europejskich względem napływu i obecności w Europie imigrantów i uchodźców. W tym roku w Europie w kilku państwach odbędą się wybory. Najważniejsze to, przedterminowe wybory do Bundestagu, parlamentarne w Czechach i Norwegii oraz prezydenckie na Białorusi i w Polsce. Nie będzie niczym oryginalnym stwierdzenie, że problem migracji stanie się jedną z najważniejszych osi wokół których będą prowadzone w tych państwach kampanie wyborcze.
W tym roku chcielibyśmy zaprosić uczestników naszej konferencji do dyskusji na następujące tematy:
I Migracje w ujęciu historycznym i współczesnym:
- Historia migracji europejskich
- Przyczyny migracji w ujęciu historycznym i współczesnym
- Kierunki migracji we współczesnej Europie
- Polska jako państwo oddające i przyjmujące migrantów
- Perspektywy dyskusji na temat kierunków europejskiej (europejskich) polityki migracyjnej
II Strategie zarządzania napływem imigrantów:
- Wilkommenspolitik vs. Festung Europa
- Selektywne polityki migracyjne państw Unii Europejskiej
- Przyczyny luki pomiędzy założonymi celami polityki migracyjnej a jej realnymi wynikami we współczesnym świecie
- Ukraińcy w Polsce, integracja, asymilacja czy reemigracja?
- Meandry europejskich polityk migracyjnych
III Migracje jako szansa:
- Napływ imigrantów szansą na przezwyciężenie zapaści demograficznej społeczeństw przyjmujących
- Imigranci na europejskich rynkach pracy: liczby, sektory, perspektywy
- Migracje jako fundament wielokulturowości
- Migracje sposobem na rozwiązywanie problemów globalnych np. starzenie się społeczeństw, brak rąk do pracy w państwach „bogatej Północy”
IV Migracje jako zagrożenie:
- Imigranci jako zagrożenie dla tożsamości kulturowej społeczeństw przyjmujących
- Imigranci jako element wojny hybrydowej
- Imigranci jako zagrożenie ekonomiczne
- Instrumentalizacja napływu imigrantów w sporach wewnątrzpolitycznych państw przyjmujących
- Imigranci jako źródło konfliktów wynikających z ich marginalizacji w społeczeństwach przyjmujących
Konferencja ma charakter interdyscyplinarny. Jej problematyka obejmuje zagadnienia z dziedziny politologii, prawa, socjologii, kulturoznawstwa, antropologii i demografii. Jak co roku do udziału w niej zaproszenie kierujemy do badaczy z ww. dyscyplin. Jak zawsze konferencja jest okazją do spotkania Przyjaciół, którzy od ponad dziesięciu lat są z nią związani, oraz tych, którzy mamy nadzieję, staną się nimi i będą odwiedzać Poznań w pierwszy, po długim majowym weekendzie, czwartek i piątek.
Serdecznie zapraszamy
Prof. dr hab. Andrzej Sakson
Prof. UAM dr hab. Cezary Trosiak
Dr Magdalena Bogucewicz